Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong ngày tết cổ truyền của người Việt Nam. Trước là thờ cúng tổ tiên, sau là ước mong năm mới được an khang, thịnh vượng hơn năm trước. Mỗi loại quả khi bày trên ban thờ đều có ý nghĩa riêng, các loại trái cây bày lên thể hiện nguyện ước của gia chủ qua tên gọi, màu sắc và cách sắp xếp của chúng, vì vậy các gia đình cần hiểu và nắm rõ để gửi gắm ước nguyện, cầu mong của mình trong năm mới.

Theo thời gian, dù có nhiều thay đổi về văn hoá nhưng tập tục này vẫn lưu truyền trong gia đình Việt bởi ý nghĩa nhân văn của nó.

Mâm ngũ quả sẽ có 5 loại quả với 5 màu sắc khác nhau, tượng trưng cho quy luật đất trời theo ngũ hành Kim (màu trắng), Mộc (màu xanh), Thủy (màu đen), Hỏa (màu đỏ), Thổ (màu vàng). Bên cạnh đó, "ngũ" còn tượng trưng những ước nguyện của gia chủ về một cuộc sống sung túc, viên mãn: Phúc (may mắn); Quý (Giàu có, sang trọng), Thọ (sống lâu), Khang (khỏe mạnh), Ninh (bình yên).

Trên thực tế, việc bày mâm ngũ quả hiện nay đã có nhiều thay đổi. Linh động hơn trong việc chọn loại quả hay sắp xếp mâm lễ. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyên bạn nên ưu tiên một số loại quả sau.

Bưởi

Trái bưởi căng tròn biểu trưng cho sự viên mãn, vẹn tròn, quét sạch những cảm xúc tiêu cực. Bày trái bưởi trên mâm ngũ quả, các gia chủ như gửi gắm mong ước về một năm mới viên mãn, sức khỏe tốt, mọi sự hanh thông.

Nên chọn quả bưởi vỏ mịn, không bị rám, xước, tròn đều, cầm nặng tay, cuống còn tươi, nếu cuống có lá thì khi bày ngũ quả càng đẹp mắt. Trên vỏ bưởi thường có những nốt gai nhỏ, gai càng to quả càng ngon, mọng nước.

Cam tượng trưng cho tiền bạc

Trong tiếng Hán, "cam" được phát âm là "kim" tức là vàng. Vì thế cây cam có nhiều quả chín vàng được đặt trong nhà đầu năm sẽ mang lại thịnh vượng, phát triển nhiều tài lộc cho gia chủ. Đó là lý do tại sao rất nhiều gia đình chọn mua cây cam trĩu quả về trưng bày trong nhà mình vào dịp Tết.

Phật thủ

Theo quan niệm xưa quả Phật thủ dùng để thờ Phật và gia tiên vì đây là loại quả có mùi thơm quyến rũ, có tác dụng lưu giữ thần, Phật và gia tiên lưu lại trong nhà lâu hơn để phù hộ cho gia chủ. Quả Phật thủ được đặt ở trung tâm và nơi cao nhất trong mâm ngũ quả.

Quả thanh long

Mang ý nghĩa rồng mây hội tụ và biểu trưng cho sự cát tường, thịnh vượng. Không chỉ đẹp ở vẻ ngoài mà còn ở tên gọi, bởi theo quan niệm người dân nếu như đầu năm được rồng ghé thăm nhà thì cả năm được may mắn, phát tài phát lộc.

Thanh long thường được nhiều gia đình chọn lựa để bày lên bàn thờ vì không chỉ màu sắc đẹp, nó còn thể hiện sự no đủ, sung túc của năm mới.

Chuối

Chuối là loại quả không hề xa lạ với mỗi người dân Việt Nam. Với người miền Bắc chuối là một trong những loại quả được bày trên mâm ngũ quả. Tuy nhiên chuối còn phải nguyên nải và còn xanh vì màu xanh được coi là hành Mộc, mang ý nghĩa như bàn tay ngửa để che chở đem lại sự bình an, sung túc, đùm bọc và gắn kết. Trên mâm ngũ quả nải chuối cũng bao bọc, nâng đỡ các loại quả khác.