Saundrea đổ bệnh khi di chuyển từ nhà ở Wisconsin tới Connecticut, Mỹ, giúp con trai nhập học đại học. Bà nhập viện hồi tháng 3, hôn mê và phải thở máy suốt 14 ngày, tiên liệu khó qua khỏi. Khi vượt qua cơn thập tử nhất sinh, Saundrea mới biết mình là bệnh nhân Covid-19 nặng nhất sống sót mà bệnh viện từng điều trị.

Giờ đây, bà cùng với hàng chục bệnh nhân Covid-19 khác ở Mỹ và một số doanh nghiệp tham gia một cuộc chiến mới trên mặt trận pháp lý: Khởi kiện Trung Quốc vì đã để lây lan nCoV, loại virus đã khiến gần 81.000 người Mỹ tử vong.

"Tôi cho rằng họ đã che giấu nó với thế giới và với người Mỹ", bà nói. "Đáng lẽ không có nhiều người chết như thế. Đáng lẽ không phải đóng cửa cả nền kinh tế. Nó phá nát cuộc sống của người Mỹ. Tôi tin chúng ta cần khắc phục những sai lầm này".

Saundra Andringa-Meuer trong một chuyến đi tới Colorado, trước khi nhiễm nCoV và suýt chết trong bệnh viện. Ảnh: AP.

Mỹ ghi nhận ít nhất 9 vụ kiện Trung Quốc với nội dung Bắc Kinh đã không làm tròn phận sự để khống chế nCoV, tìm cách che giấu tình hình ở tâm dịch Vũ Hán và che giấu hành động cũng như thông tin về Covid-19.

8 vụ kiện tập thể đại diện cho hàng nghìn người và doanh nghiệp. Một vụ được tổng chưởng lý bang Missouri đệ đơn. Đây là bang duy nhất của Mỹ nộp đơn kiện chính phủ Trung Quốc tới nay.

Các vụ kiện đối mặt nhiều trở ngại theo Luật Miễn trừ Chủ quyền Nước ngoài, vốn quy định chính phủ nước ngoài không thể bị kiện tại Mỹ trừ phi đáp ứng một số điều kiện ngoại lệ nhất định, nhưng không dễ để chứng minh điều này, theo đánh giá của chuyên gia.

"Chúng tôi cho rằng để tận dụng được những ngoại lệ này sẽ là một trận chiến khó khăn", Robert Boone, công tố viên ở Los Angeles chuyên về các vụ kiện tập thể, nói.

Một ngoại lệ đang được xem xét để tước quyền miễn trừ của Trung Quốc là hoạt động thương mại của họ ảnh hưởng trực tiếp đến Mỹ, hoặc nước này có liên quan đến hành vi sai trái trên lãnh thổ Mỹ. Ngoại lệ thứ ba là thực thể nước ngoài từ bỏ quyền miễn trừ thông qua ngôn ngữ trên hợp đồng.

Các luật sư đệ đơn kiện nói rằng họ có thể chứng minh những ngoại lệ này và nếu giành chiến thắng trong các vụ kiện, họ sẽ tìm ra một số phương án bù đắp tổn thất, như tịch thu tài khoản ngân hàng Trung Quốc hoặc bất động sản của nước này ở Mỹ nếu chính quyền Bắc Kinh từ chối bồi thường.

"Họ sẽ phải trả tiền. Chúng ta có thể tuyên bố sẽ không làm ăn với họ nữa. Khi chúng ta tấn công vào GDP, họ sẽ chịu đòn đau", Jeremy Alters, một luật sư đại diện cho Saundrea và nhiều nguyên đơn khác trong vụ kiện Trung Quốc tại tòa án liên bang ở Miami, nói.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng tuyên bố vụ kiện do bang Missouri tiến hành là "vô lý và không có cơ sở thực tế cũng như cơ sở pháp lý". Ông Cảnh cho rằng từ khi dịch khởi phát, Trung Quốc đã hành động "cởi mở, minh bạch và có trách nhiệm", chính phủ Mỹ nên "dẹp bỏ những vụ kiện tụng phiền nhiễu như vậy".

Nhiều nỗ lực đang được thúc đẩy tại quốc hội Mỹ và một số cơ quan lập pháp bang để các vụ kiện Trung Quốc và những quốc gia khác trở nên dễ dàng hơn.

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marsha Blackburn, Martha McSally và hạ nghị sĩ Lance Gooden đã đệ trình một dự luật nhằm "đem lại công lý cho nước Mỹ", trong đó nhấn mạnh "chính phủ Trung Quốc phải chịu trách nhiệm cho nỗi đau mà họ gây ra trên toàn nước Mỹ".

Tại New Jersey, ba nhà lập pháp đảng Cộng hòa đã trình dự thảo nghị quyết kêu gọi Tổng thống Mỹ Donald Trump và quốc hội thông qua dự luật cho phép công dân Mỹ kiện Trung Quốc "sai sót trong xử lý Covid-19".

Hiện chưa rõ các dự thảo luật và nghị quyết này có được thông qua hay không. Các chuyên gia pháp lý cho rằng nếu các dự luật này được thông qua, chúng sẽ tạo điều kiện cho hàng trăm vụ kiện Trung Quốc.

"Nếu quyền miễn trừ của Trung Quốc bị loại bỏ, hệ thống tòa án sẽ hứng chịu một gánh nặng khổng lồ", công tố viên Boone nói. "Đây là yếu tố cần cân nhắc khi quyết định có thông qua dự luật hay không".

Saundrea cho biết vẫn cảm thấy mệt mỏi nhưng đang khỏe dần lên.

"Tôi vẫn yếu nhưng cực kỳ vui vẻ, tôi vẫn sống", bà nói. "Những y bác sĩ đã trao cho tôi cơ hội sống tiếp, họ là anh hùng. Tôi không chỉ muốn đền đáp họ, mà còn muốn đền đáp tất cả người Mỹ, những người bị ảnh hưởng bởi Covid-19".

Mỹ hiện là vùng dịch lớn nhất thế giới với gần 1,4 triệu ca nhiễm và gần 81.000 ca tử vong. Covid-19 bùng phát ở Trung Quốc từ cuối năm 2019, xuất hiện ở 212 quốc gia và vùng lãnh thổ, khiến hơn 4,1 triệu người nhiễm và hơn 283.000 ca tử vong. 

Hồng Hạnh (Theo AP)