Chỉ vài ngày sau khi chính quyền địa phương cấm người dân tới thăm thân nhân ở một viện dưỡng lão tại thành phố Uppsala, anh Magnus Bondesson bắt đầu càm thấy lo lắng cho mẹ mình.

"Họ cho chúng tôi liên lạc qua Skype và đó là lúc tôi thấy 2 nhân viên. Nhưng họ không hề đeo khẩu trang hoặc găng tay", anh Bondesson, một nhà phát triển ứng dụng, chia sẻ.

"Khi gọi lại vài ngày sau, tôi đặt câu hỏi với nhân viên chăm sóc rằng tại sao họ không đeo khẩu trang, và người đó nói rằng họ chỉ đang làm theo các hướng dẫn", anh Bondesson cho biết.

Khi đó, có rất nhiều báo cáo trên các phương tiện truyền thông quốc gia về việc các viện dưỡng lão ở Thụy Điển bắt đầu bị virus corona tấn công, với hàng trăm ca nhiễm được ghi nhận tại các cơ sở chăm sóc người già ở Stockholm, khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất, cũng như các ca nhiễm khác ở nhiều viện dưỡng lão trên cả nước.

Tới nay, một phần ba số trường hợp tử vong vì Covid-19 ở Thụy Điển là người cao tuổi sống trong các viện dưỡng lão. Ảnh: Radio Sweden.

Không thể bảo vệ người cao tuổi

Từ đó, chính phủ đã đối mặt với áp lực ngày càng tăng để giải thích tại sao vẫn có tới một phần ba số ca tử vong tại nước này đến từ các viện dưỡng lão, dù chính phủ từng tuyên bố mục tiêu quan trọng nhất là bảo vệ người già trước Covid-19.

Tuần trước, số liệu của Cơ quan Y tế Công cộng Thụy Điển cho biết đã có 1.333 người tử vong vì virus corona trên toàn quốc. Trong khi đó, nhà dịch tễ học hàng đầu đất nước, ông Anders Tegnell, thừa nhận rằng tình hình tại các viện dưỡng lão là đáng lo ngại.

"Đây là khu vực có vấn đề lớn của chúng ta", ông Tegnell cho biết. Ông là cố vấn đứng sau chiến lược ứng phó với dịch bệnh có phần khác biệt của chính phủ Thụy Điển, khi chỉ khuyến cáo - thay vì bắt buộc - người dân tránh hoạt động di chuyển không cần thiết, làm việc tại nhà và ở trong nhà nếu như trên 70 tuổi hoặc cảm thấy không khoẻ.

Cùng ngày, Thủ tướng Stefan Lofven tuyên bố đất nước đang đối mặt với "tình trạng nghiêm trọng" tại các viện dưỡng lão, và công bố kế hoạch để tăng cường bảo vệ người già, cũng như yêu cầu thanh tra y tế điều tra sự việc.

Nhà dịch tễ học hàng đầu đất nước, ông Anders Tegnell, thừa nhật rằng tình hình tại các viện dưỡng lão là đáng lo ngại. Ảnh: AP.

Bà Lena Einhorn, một nhà virus học và là người đang chỉ trích kịch liệt chính sách ứng phó với dịch bệnh của nước nhà, cho rằng chính phủ và cơ quan y tế Thụy Điển vẫn đang né tránh việc giải thích cho tình trạng này.

"Họ phải thừa nhận rằng đây là một thất bại to lớn, vì ngay từ đầu họ đã tuyên bố rằng mục tiêu chính của họ là bảo vệ người già. Nhưng điều thật sự kỳ lạ là họ vẫn không nhận thức được điều đó. Họ nói rằng mọi thứ thật không may, rằng họ đang điều tra, và vấn đề đến từ việc đào tạo, nhưng họ không chịu công nhận rằng việc lây nhiễm trước khi xuất hiện hoặc không có triệu chứng là một yếu tố", bà Einhorn chỉ trích.

Con số tử vong có thể cao hơn trong thực tế

Cơ quan y tế công cộng đã tư vấn cho những người quản lý và làm việc tại các viện dưỡng lão dựa trên đánh giá của họ rằng sự lây lan từ những người không có triệu chứng chỉ đóng góp "một phần nhỏ" vào các ca nhiễm.

Họ cũng khuyến cáo các nhân viên và y tá chăm sóc cho người già - như bà mẹ 69 tuổi của anh Bondesson - về việc không cần đeo khẩu trang hoặc sử dụng các thiết bị bảo hộ y tế trừ khi tiếp xúc với những người mà họ có lý do cho rằng bị nghi nhiễm Covid-19.

Thêm vào đó, các nhân viên và y tá cũng chỉ được khuyến cáo ở nhà trong trường hợp họ phát hiện ra mình có các triệu chứng của bệnh dịch.

"Ở nơi tôi làm việc chúng tôi hoàn toàn không có khẩu trang, và chúng tôi thì đang làm việc với những người dễ bị tổn thương nhất trong tất cả. Chúng tôi không có nước rửa tay, chỉ có xà phòng. Chỉ có vậy. Ai cũng quan ngại về điều đó. Tất cả chúng tôi đều lo lắng", một nhân viên viện dưỡng lão chia sẻ với Guardian.

Bà Einhorn là một trong số 22 nhà nghiên cứu hôm 14/4 đã kêu gọi các chính trị gia Thụy Điển thay vì nghe lời cơ quan y tế công cộng thì hãy tự đưa ra các biện pháp cứng rắn hơn để ứng phó với virus.

Lý do mà Thụy Điển ghi nhận nhiều ca tử vong ở viện dưỡng lão hơn các nước láng giềng như Na Uy và Phần Lan, theo bà Einhorn, không phải là do các viện dưỡng lão, mà vì chính phủ quyết định tiếp tục mở cửa trường học cũng như trường mẫu giáo, và vẫn để nhà hàng và quán bar hoạt động.

"Có một lỗi hệ thống cơ bản trong những khuyến cáo của họ (cơ quan y tế). Không có lời giải thích nào khác cho việc này cả", bà Einhorn nhận định.

Bà AnnaSara Carnahan, một quan chức khác của Cơ quan Y tế Công cộng Thụy Điển, cho rằng số ca tử vong được ghi nhận ở các viện dưỡng lão nhiều khả năng còn cao hơn trong thực tế, vì rất nhiều người già qua đời mà không được xét nghiệm.

Người dân vẫn được phép ra ngoài trời và tụ tập ở nơi công cộng tại thủ đô Stockholm, nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch bệnh. Ảnh: AFP.

Anh Bondesson cho biết mẹ mình vẫn rất lo lắng, mặc dù bà mắc chứng mất trí nhớ.

"Bà ấy nhận thức được gần như mọi thứ mà bạn nói, chỉ là bà ấy có trí nhớ ngắn hạn, nhớ rồi quên. Bà ấy cũng đang đặt câu hỏi về việc không có nhiều người đeo khẩu trang. Bà ấy rất buồn vì phải ở đó suốt nhiều tuần mà không biết khi nào mọi chuyện sẽ kết thúc", anh Bondesson chia sẻ.