Hồi năm 1968, tôi còn là một học sinh ở trường trung học Levon & Sophia Hagopian Armenian ở Beirut. Vào lúc ghi danh theo học lớp 10, tôi phải đến văn phòng hiệu trưởng nói với người thư ký rằng cha mẹ tôi không có đủ tiền để đóng học phí. Mặc dù lúc đó tôi là một học sinh giỏi, đứng đầu lớp, nhưng tôi vẫn bị đuổi học. Sự việc này làm tôi đau lòng vô cùng, bởi tôi rất thích đi học.

Không được đi học nữa, tôi phải phụ với cha tôi làm việc trong xưởng vá bánh xe hơi mỗi ngày. Mặc dù làm việc rất chăm chỉ nhưng cha chỉ kiếm đủ tiền nuôi gia đình, gồm mẹ tôi và ba đứa con. Ông không có tiền để đóng học phí cho tôi.

Không lâu sau, một người bạn cùng lớp với tôi ở trường Sophia Hagopian đến gặp. Ông hiệu trưởng sai nó đến gặp tôi và nói tôi nên quay trở lại trường. Khi đến trường, tôi nói với người thư ký học vụ rằng tôi không có tiền đóng học phí, nhưng bà nói tiền học phí của tôi đã được trả hết rồi. Tôi hỏi bà thư ký người đó là ai, để tôi có thể cảm ơn, nhưng bà nói rằng họ muốn giữ kín tên của họ.

Tôi vào lớp học mà trong đầu cứ quanh quẩn suy nghĩ mãi tại sao lại có người nhận đóng học phí cho tôi. Số tiền ấy không phải là nhỏ, và tôi chưa từng giúp ai điều gì quá lớn để họ trả ơn tôi như vậy. Tôi quay trở lại văn phòng hiệu trưởng và năn nỉ bà thư ký học vụ xin bà cho biết ai đã đóng học phí cho tôi. Vì tôi năn nỉ quá nhiều, bà thư ký đành miễn cưỡng nói và dặn tôi nhất định phải giữ bí mật, không được đến cảm ơn người ấy. Nếu không, bà có thể bị mất việc vì không giữ bí mật tin tức. Bà cho tôi biết người đó chính là cô giáo dạy Anh Văn, cô Olivia Balian.

Bà thư ký học vụ kể cho tôi nghe rằng khi năm học mới bắt đầu, cô Olivia thấy ghế ngồi của tôi ở trong lớp bị bỏ trống nên đã hỏi bà lý do. Sau khi biết được tôi phải nghỉ học vì không có tiền đóng học phí, cô đã nói với ông Hiệu trưởng yêu cầu nhà trường trừ tiền học phí của tôi vào tiền lương hàng tháng của bà.

Trong suốt cả năm học đó, tôi ngồi học trong lớp của cô Olivia Balian, suy nghĩ về tấm lòng tử tế của cô, mà không thể nói lời cảm ơn. Một năm sau, gia đình tôi được sang định cư ở Hoa Kỳ. Ở đây, tôi lấy được hai văn bằng Master, một ở trường Columbia University, và một ở trường Pepperdine University.

Tôi không bao giờ quên được tấm lòng tử tế, rộng lượng của cô Olivia Balian. Gần 40 năm sau, tôi quanh trở lại Beirut lần đầu tiên, và tặng $4.5 triệu đô la cho Quĩ Giáo Dục Kirk Kerkorian’s Lincy Foundation, cấp học bổng cho 28 trường học của người Armenian hoạt động ở Beirut, trong đó có trường trung học cũ của tôi. Khi trao tấm chi phiếu cho thầy Hiệu trưởng, tôi dặn dò ông chớ bao giờ đuổi học sinh về nhà vì em đó không có tiền đóng học phí. Không ai có thể biết được trong tương lai em bé đó sẽ trở thành con người như thế nào. Em học sinh đó có thể trở thành một bác sĩ, một nhà ngoại giao tài giỏi, hay trở thành một tỉ phú tặng tiền rất nhiều cho các trường học.

Sau đó, tôi đi thăm cô Olivia Balian. Bây giờ cô đã nghỉ hưu, không còn đi dậy nữa và sống một mình trong một căn hộ nhỏ bên ngoài Beirut. Cô hết sức vui mùng khi gặp lại tôi. Cuối cùng thì tôi cũng có dịp ngỏ lời cảm ơn cô vì sự tử tế, rộng lượng của cô trong nhiều năm tôi đi học. Thế nhưng, cô rất khiêm tốn, không màng để ý đến việc tôi cảm ơn cô, cô tìm cách đổi đề tài câu chuyện đi hướng khác. Tôi ngỏ lời xin được giúp đỡ cô về mặt tài chính, hoặc làm một buổi lễ vinh danh cô. Nhưng cô từ chối tất cả mọi đề nghị của tôi.

Cô Olivia Balian qua đời vào năm 2017. Tôi viết câu chuyện này để tôn vinh cô giáo đáng kính của tôi, và cũng nhân dịp này để tôn vinh những nhà giáo – những người có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn cho cuộc đời của người khác. Nếu không có cô Olivia Balian, tôi đâu có dịp học tiếng Anh, và có lẽ chẳng bao giờ có cơ hội sang Hoa Kỳ, để rồi trở thành một nhà xuất bản nhật báo Anh Ngữ The California Courier. Rất có thể, tôi đã mãi mãi suốt đời làm việc trong tiệm vá bánh xe của cha tôi ở Beirut.

Reader’s Digest tháng 9/2019

Nguồn: Câu chuyện NHÂN VĂN