Các đồ thị bao gồm những đường cong nhiều màu rối rắm, trong đó có một đường cong đáng lo ngại cho thấy số người chết vì nCoV ở Mỹ có thể lên tới 2,2 triệu nếu không có các biện pháp cách biệt cộng đồng.

Biểu đồ cho thấy số người chết tại Mỹ vì Covid-19 khi không có (màu đen) và khi có các biện pháp ngăn ngừa. Đồ họa: White House.

Những đồ họa trực quan là vũ khí của Anthony Fauci, giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Mỹ (NIAID), cùng Deborah Birx, điều phối viên đội phản ứng Covid-19 của Nhà Trắng trong cuộc chiến quyết liệt với một số cố vấn kinh tế của Donald Trump, hoặc đôi khi là với chính Tổng thống Mỹ.

Trump lập luận rằng những biện pháp kiểm soát Covid-19 đang tàn phá nền kinh tế Mỹ, bằng chứng là số đơn xin trợ cấp thất nghiệp đã lên tới 6,6 triệu vào tuần trước. Tuy nhiên, các biểu đồ của Fauci và Birx dường như đã thuyết phục được Trump, khi ông quyết định kéo dài chính sách cách biệt cộng đồng thêm 30 ngày, đến 30/4.

Theo bình luận viên Kevin Liptak của CNN, Fauci và Birx không thể cứu vãn loạt sai lầm ban đầu của Nhà Trắng, thay đổi thông điệp với công chúng hay sự chậm trễ trong công tác xét nghiệm và cung ứng vật tư. Nhưng họ đã làm được điều mà các trợ lý của Trump không thể, đó là thuyết phục Trump từ bỏ lối hành động cảm tính, "sửa lưng" Tổng thống trước công chúng và giúp duy trì thái độ đúng đắn của ông với Covid-19.

Trump, người luôn nhận mình "biết rất nhiều thứ", thậm chí tự mô tả bản thân là "một học sinh" trước chuyên môn dày dặn của Fauci và Birx. "Ông ấy lắng nghe mọi điều họ nói. Chưa từng có ai bước vào và thu hút sự chú ý của ông ấy đến thế", một quan chức Nhà Trắng giấu tên cho biết.

Những đồng minh khác của Trump thể hiện thái độ hoài nghi hơn. Sau khi Fauci và Birx cảnh báo 240.000 người Mỹ có thể chết vì nCoV, ngay cả với các biện pháp cách biệt cộng đồng nghiêm ngặt, một số cố vấn Nhà Trắng cho rằng hai chuyên gia dự đoán quá khắt khe, nói thêm rằng họ không tính đến những vấn đề kinh tế hoặc chính trị.

Tuy nhiên, Trump hôm 2/4 khẳng định ông đã hành động đúng đắn, ủng hộ Fauci và Birx, đồng thời cho biết ông không bận tâm tới những nghi vấn về độ chính xác của các biểu đồ.

"Vấn đề là các chuyên gia đã đúng. Mọi người từng nghi ngờ điều đó và kêu gọi duy trì hoạt động kinh tế. Nếu chúng ta làm như vậy, bạn sẽ thấy một biểu đồ khác. Dù các dự đoán đúng, gần đúng hay không đủ chính xác, con số được đưa ra vẫn là 2,2 triệu người có thể chết", Trump cho hay.

"Chúng tôi là các nhà khoa học, bác sĩ và quan chức y tế, không phải nhà kinh tế học. Chúng tôi thông cảm với những gánh nặng kinh tế. Tuy nhiên, dữ liệu rõ ràng cho thấy nếu chúng ta cố gắng hành động một cách hấp tấp, không chỉ nhiều mạng sống sẽ mất đi, mà nền kinh tế cũng có thể bị tổn hại", Fauci phát biểu trên CNN.

Deborah Birx (phải) cùng Anthony Fauci (giữa) và Tổng thống Trump trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng hôm 29/3. Ảnh: AP.

Trong các cuộc họp của đội phản ứng Covid-19, nơi Trump đôi lúc tham gia bất ngờ, Fauci và Birx đã áp dụng những cách tiếp cận khác nhau, theo một số nguồn tin giấu tên am hiểu vấn đề. Tuy nhiên, cả hai đều mang lại sự tin cậy ở mức độ cao và ý kiến của họ thường được tiếp thu. 

Trước công chúng, Fauci không ngần ngại đưa ra những suy nghĩ hoặc phân tích thẳng thắn về Covid-19, ngay cả khi chúng dường như trái ngược với tuyên bố của Trump. Ông cảnh báo thời gian phát triển vaccine ngừa nCoV chậm hơn rất nhiều so với thời hạn Trump đưa ra, cho biết những loại thuốc trị Covid-19 được Tổng thống ca ngợi vẫn chưa chứng minh được hiệu quả.

Chưa từng có quan chức cấp cao nào công khai "sửa lưng" Trump như vậy. Trước khi cuộc khủng hoảng nổ ra, Trump từng nổi giận khi một quan chức thuộc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) cho biết tình hình tại Mỹ sẽ tệ đi rất nhiều, tin rằng đánh giá của bà là quá mức.

Trump không phải lúc nào cũng vừa ý với những "sự thật mất lòng" Fauci đưa ra và từng phàn nàn về sự mâu thuẫn với chuyên gia bệnh truyền nhiễm hàng đầu này. Tuy nhiên, Tổng thống cũng cho biết ông thích cách tiếp cận trực tiếp này.

Trong khi đó, tiến sĩ Birx chọn cách xử lý khác đôi chút. Các trợ lý cho biết bà tỏ ra kiên nhẫn trong những cuộc họp với Trump, thậm chí khi Tổng thống trình bày những quan điểm hoặc lý thuyết y khoa dài dòng và có ít cơ sở khoa học. Thay vì xen vào hoặc ngắt lời Trump, bà chờ ông nói xong rồi mới nêu những ý kiến thực tế hơn.

Birx còn tìm ra những điểm mấu chốt giúp "đỡ đạn" cho phản ứng của Trump với đại dịch, bao gồm việc ông ban lệnh siết nhập cảnh từ Trung Quốc và châu Âu. Ngay từ đầu bà đã ủng hộ những động thái đó, điều mà Trump giờ đây liên tục đưa ra để chứng minh ông xử lý tốt khủng hoảng.

Trong các cuộc họp, Birx gần như lúc nào cũng mang theo đống tài liệu chứa đầy bảng biểu và đồ họa, những dữ liệu mà bà sử dụng để giải thích cho Trump về cách virus lây lan. Birx thường đóng vai trò xoa dịu trong các cuộc họp báo hàng ngày tại Nhà Trắng, nhưng giờ đây bà lại là người đứng lên chỉ ra nguy cơ đáng lo ngại về cái chết của hàng trăm nghìn bệnh nhân tại Mỹ.

Trump và Fauci chưa từng có quan hệ gần gũi trước khi đại dịch bùng phát. Birx cũng không thân cận với Tổng thống. Nhưng giờ đây, sau nhiều cuộc họp, hai chuyên gia y tế này đều phát triển mối quan hệ tốt đẹp với Trump, người ca ngợi họ là "những thiên tài vĩ đại".

Trong cuộc họp hôm 1/4, Trump kể về tài năng bóng rổ thời trung học của Fauci. Sau đó, khi Birx nói với giới báo chí rằng tháng trước bà tự cách ly do bị sốt nhẹ, nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của biện pháp cách biệt cộng đồng, Trump đã lùi lại và giả vờ hoảng hốt. Gần như ngày nào hai chuyên gia cũng có mặt tại Nhà Trắng.

Tuy nhiên, bên cạnh những lời khen ngợi, phản ứng của Fauci và Birx vẫn bị chỉ trích. Một người dùng mạng xã hội cáo buộc Fauci xúc phạm Trump khi đưa tay lên vuốt trán sau phát biểu của Tổng thống. Nỗi bất bình của những người cực hữu đối với Fauci lớn đến mức Cảnh sát Tư pháp Mỹ (USMS) phải cử đặc vụ đến bảo vệ ông trước những lời đe dọa.

Birx lại bị phe cánh tả công kích. Một số người nghi ngờ sự độc lập và tính phi chính trị của nữ chuyên gia sau khi bà bác bỏ các báo cáo về tình trạng thiếu máy thở và giường bệnh, bất chấp lời "kêu cứu" từ các bệnh viện và chính quyền địa phương. Việc bà ca ngợi phong cách và năng lực làm việc của Trump bị coi là quá xu nịnh.

Bên cạnh đó, Fauci và Birx cũng bị "bêu tên" khi chính phủ hứng chỉ trích về những thất bại trong việc xét nghiệm và phân phối vật tư y tế chậm trễ, chưa kể đến hai tháng chủ quan của chính quyền Trump. Thành công của hai chuyên gia trong việc thuyết phục Trump ngăn chặn đại dịch không thể tách khỏi những phản ứng sai lầm ban đầu của chính phủ. 

Tuy nhiên, bình luận viên Liptak đánh giá sự hiện diện của hai chuyên gia này trong Nhà Trắng giúp người dân Mỹ yên tâm hơn về cách chính quyền Trump xử lý đại dịch. Ít nhất hiện nay họ vẫn giữ vững lập trường của mình.

"Chúng tôi đã tranh luận kịch liệt với Tổng thống để ông ấy không rút lại những chính sách kiểm dịch sau 15 ngày. Ông ấy đã lắng nghe", Fauci cho biết.

"Tiến sĩ Birx và tôi cùng bước vào Phòng Bầu dục, đưa dữ liệu qua phía bên kia bàn và bảo Tổng thống xem chúng. Ông ấy nhìn vào đó, hiểu ra vấn đề, sau đó lắc đầu và nói: 'Tôi đoán chúng ta phải làm vậy thôi'", Fauci kể lại.

Ánh Ngọc (Theo CNN)