Bộ Tài chính Việt Nam vừa công bố nội dung dự thảo Thông tư liên quan đến thu, nộp lệ phí, quản lý việc xác nhận quốc tịch Việt Nam, trong đó có các khoản thu lệ phí xin trở lại hoặc thôi quốc tịch Việt Nam.

Theo báo Người Lao Động, dự thảo đưa ra 3 khoản thu phí và 3 khoản thu lệ phí. Trong 3 khoản thu lệ phí, có lệ phí xin nhập quốc tịch Việt Nam là 3 triệu đồng/trường hợp, lệ phí xin trở lại quốc tịch Việt Nam là 2,5 triệu đồng/trường hợp và lệ phí xin thôi quốc tịch Việt Nam đồng giá 2,5 triệu đồng/trường hợp.

Việt Nam cho phép có hai quốc tịch

Năm 2008, Luật Quốc tịch Việt Nam được tu chính. Đặc biệt là Điều 4 trước đây quy định “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam có một quốc tịch là quốc tịch Việt nam” được bổ sung “trừ trường hợp Luật này có quy định khác”. Tu chính này có thể được diễn giải là truyền thống đơn tịch không còn áp dụng triệt để như trước đây.

Nếu như Luật Quốc tịch 1998 có ghi là “nguyên tắc một quốc tịch” thì Luật năm 2008 đã bỏ bớt chữ “một” và chỉ còn là “nguyên tắc quốc tịch”. Điều này cho thấy có sự mềm dẻo và linh hoạt hơn. Lý do chính có sự thay đổi này là vì nhà cầm quyền muốn thu hút người Việt định cư và có quốc tịch nước ngoài trở về đầu tư và làm ăn ở Việt Nam bằng cách tạo điều kiện cho họ hồi phục quốc tịch Việt nam mà vẫn giữ được quốc tịch nước ngoài.

Từ ngày 1/7/2009, người Việt Nam đã nhập quốc tịch nước ngoài nhưng vẫn mong muốn được trở thành công dân Việt Nam sẽ được đáp ứng.

Tuy nhiên, việc 2 quốc tịch chỉ áp dụng với một số ngoại lệ gồm: người được Chủ tịch nước cho phép, trường hợp xin trở lại quốc tịch Việt Nam, người Việt Nam định cư ở nước ngoài và đã nhập quốc tịch nước ngoài nhưng vẫn muốn nhập quốc tịch Việt Nam; trẻ em là con nuôi.

Luật Quốc tịch cũng cho phép người có vợ chồng, cha mẹ đẻ, con đẻ là công dân Việt Nam thì được nhập quốc tịch Việt Nam.

Trường hợp nếu không thuộc những diện trên thì công dân nước ngoài, người không quốc tịch đang thường trú ở Việt Nam muốn trở thành công dân Việt Nam phải có các điều kiện sau: Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật; biết Tiếng Việt để có thể hòa nhập vào cộng đồng; thường trú từ 5 năm trở lên tính đến thời điểm xin nhập quốc tịch, và có khả năng bảo đảm cuộc sống ở Việt Nam…

Việc đăng ký giữ quốc tịch cũng được đề cập trong đạo luật trên. Theo đó người Việt Nam định cư ở nước ngoài mà chưa mất quốc tịch tính đến trước ngày 1/7/2009 thì vẫn còn quốc tịch Việt Nam. Và trong 5 năm kể từ thời điểm trên, họ phải đến đăng ký với cơ quan đại diện Việt Nam ở nước nơi người đó định cư để giữ quốc tịch. Nếu không đăng ký thì sẽ mất quốc tịch.

Luật Quốc tịch với 44 điều được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 13/11 và có hiệu lực từ 1/7/2009.

Luật song tịch trong Hiến pháp Úc

Úc cũng có truyền thống đơn tịch bắt đầu với Đạo luật Quốc tịch đầu tiên từ năm 1903 (Naturalization Act 1903). Luật Quốc tịch Úc đã trải qua nhiều đợt tu chính nhưng đến năm 2002 thì Đạo luật Tu chính Quốc tịch Úc (Australian Citizenship Legislation Amendment Act 2002) gạch bỏ Điều 17 của Luật Quốc tịch.

Điều 17 này quy định công dân Úc đương nhiên mất quốc tịch Úc khi nhập quốc tịch của một quốc gia khác. Có nghĩa là kể từ năm 2002 thì Luật Quốc tịch Úc công nhận tình trạng song tịch hoặc đa tịch.

Một công dân Úc đương nhiên mất quốc tịch Úc nếu tuyên thệ nhập tịch với một quốc gia khác trước ngày 4 tháng 4 năm 2002.

Sau ngày này thì phải làm đơn xin thôi quốc tịch Úc. Điều 33(1) của Đạo luật Quốc tịch Úc 2007 (Australian Citizenship Act 2007) ghi rõ là người muốn thôi quốc tịch Úc phải gửi đơn đến Tổng trưởng Di trú để duyệt xét.

Tổng trưởng phải trả lời đơn bằng văn bản chấp thuận hoặc từ chối và nguyên đơn chỉ mất quốc tịch Úc tính từ ngày có quyết định chấp thuận.

Cuối năm 2015, chính quyền Liên Bang có tu chính Luật Quốc Tịch nhằm tước bỏ quốc tịch Úc đối với những người phạm tội hoặc có liên can tới khủng bố. Luật này chỉ áp dung với công dân có hai quốc tịch.

Có quốc tịch Việt Nam thì lợi hại như thế nào?

Có hai lợi điểm chính là có thể đi lại dễ dàng giữa Úc và Việt nam mà không cần xin visa. Thứ hai là có thể mua bán, làm ăn, thành lập công ty, đứng tên thương vụ hoặc bất động sản tại Việt Nam mà không cần thông qua các thủ tục xin phép giành cho người nước ngoài.

Bên cạnh đó cũng có nhiều đìều bất lợi. Thứ nhất là có thể phải thì hành nghĩa vụ quân sự như các công dân Việt Nam khác. Kế tiếp là có thể phải khai và đóng thuế cho cả Úc và Việt Nam.

Nhưng điều nguy hiểm nhất là khi đụng chạm tới luật hình sự hoặc khi cần sự hỗ trợ của lãnh sự quán Úc ví dụ như trong trường hợp của ông Ernst Harlacher một người sinh ra tại Thuỵ sĩ nhưng đã di dân sống tại Melbourne trên 40 năm.

Ông Ernst đi Thụy sĩ để thăm bạn trong năm 2012 nhưng bị cảnh sát bắt vì được chẩn đoán mang bệnh lẫn (dementia). Theo luật Thụy sĩ thì những người mang bệnh lẫn bị buộc phải giam giữ trong bệnh viện. Lãnh sự Úc tại Thụy sĩ không can thiệp được vì ông vẫn còn giữ quốc tịch Thụy sĩ. Ông qua đời trong bệnh viện một năm sau đó.

Một trường hợp khác là Ben Zygier – một người có song tịch Úc-Do thái. Ben Zygier sinh ngày 9 tháng 12 năm 1976 tại Melbourne. Sau khi học xong đại học thì Ben gia nhập quân đội Do thái và thi hành nghĩa vụ quân sự. Sau đó Ben làm việc cho tổ chức tình báo Mossad của Do thái.

Không biết vì lý do gì mà Ben bị nhà nước Do thái bắt giam và giữ trong một phòng giam bí mật vào năm 2010. Gia đình của Ben cũng như lãnh sự quán Úc hoàn toàn không được cho biết bất cứ chi tiết gì. Mãi đến năm 2013 sau khi Ben tự tử trong tù thì vụ này mới được đưa ra ánh sáng.

“Những trường hợp gần với Việt nam nhất là những người Úc gốc Hoa khi về Trung quốc làm ăn bị bắt và tuyên án tù dài hạn. Nổi bật nhất là Stern Hu một giám đốc của đại công ty Rio Tinto. Chính quyền cộng sản Trung quốc không coi họ như là người Úc và Lãnh sự cũng như Bộ Ngoại giao Úc cũng không làm gì được”. LS Nguyễn Văn Thân

Trong khi những người Úc gốc Hoa đều nhận những bản án tù dài hạn nhiều năm thì một người Úc da trắng là ông Chris Mather chỉ bị lưu giữ 6 tháng với những cáo buộc tương tự.

Riêng đối với người Úc gốc Việt thì càng phải thận trọng hơn vì theo Điều 78 của Bộ Luật Hình sự Việt nam (đã được sửa đổi, bổ sung 2009) thì “công dân Việt Nam nào cấu kết với nước ngoài nhằm gây nguy hoại cho độc lập, chủ quyền…,chế độ xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thì bị phạt tù từ 12 năm đến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình”.

Tương tự như vậy, Điều 79 quy định người nào tham gia tổ chức nhằm lật đổ “chính quyền nhân dân” thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình. Điều 88 quy định người nào “tuyên truyền xuyên tạc, phỉ báng chính quyền nhân dân thì bị phạt tù từ ba năm đến mưới hai năm và trường hợp nghiêm trọng thì từ mười năm đến hai mươi năm”.

Trong thời gian gần đây thì chính phủ Việt Nam lại đưa ra Điều luật 258 để buộc tội và bỏ tù những bloggers và những người sử dụng facebook và internet. Điều 258 quy định người nào “lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi ích của Nhà nước…tổ chức, công dân thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm. Trường hợp nghiêm trọng thì phạt tù từ hai năm đến bảy năm”.

Theo SBS