Lệnh ân xá cho ba người đàn ông từng phạm էội từ năm 19 tuổi và đang đối mặt với lệnh trục xuất về Campuchia và Việt Nam được Thống đốc Newsom thông báo hôm 15/11.

Hai người gốc Việt trong số này là Quyên Mai, 36 tuổi, và Đạt Vũ, 38 tuổi, đều ở quận Santa Clara, bang California. Mai đến Mỹ năm 11 tuổi, từng bị kết án gần 3 năm էù vì là tòng phạm trong một vụ nổ súng. Anh hiện là giám đốc điều hành của Quỹ Tình nguyện Việt Nam với nhiều giải thưởng về phục vụ cộng đồng và là người khởi xướng chương trình talkshow trên radio đầu tiên của giới trẻ gốc Việt tại Mỹ.

Còn Đạt Vũ đến Mỹ năm 9 tuổi, đã kết hôn với một công dân Mỹ và có hai con nhỏ. Vũ từng bị kết án năm 2000 vì tấn công ba người đàn ông trong hai vụ việc riêng lẻ và đe dọa một nhân chứng.

Thống đốc bang California Gavin Newsom. Ảnh: Los Angeles Times

Người còn lại được ân xá Saman Pho, 44 tuổi, ở thành phố Oakland, bị kết án 12 năm էù vào năm 1995 với էội danh mưu sáէ, sau khi ßắn vào chân một nạn nhân trong một cuộc ẩu đả. Pho từ Campuchia đến Mỹ cùng gia đình năm 7 tuổi, đã kết hôn với một công dân Mỹ và có 4 con.

Nhóm nhân quyền “Thúc đẩy Công lý cho Người Mỹ gốc Á” (AAAJ) cho hay Pho bị các nhân viên cơ quan di trú giam từ đầu tháng trước. Các nhóm ủng hộ quyền của người nhập cư đã tổ chức một cuộc biểu tình tại cơ quan lập pháp California và thành lập đơn kiến nghị để yêu cầu giới chức trả tự do cho Pho.

Đơn xin ân xá của Vũ và Mai được nghị sĩ Ash Kalra, ở thành phố San Jose, bảo trợ, còn đơn của Pho được hai nghị sĩ, thị trưởng Oakland Libby Schaaf và phần đa hội đồng thành phố ủng hộ.

Văn phòng của ông Newsom cho biết hành vi phạm էội của cả ba người đều xảy ra ít nhất 16 năm trước và gọi lệnh trục xuất hiện nay là “một hệ quả bất công gây tổn hại đến gia đình và cộng đồng của họ”.

Theo luật pháp Mỹ, lệnh ân xá không tự động giúp người từng phạm էội tránh bị trục xuất vì không xóa bỏ tiền án tiền sự của họ, yếu tố khiến họ bị phát lệnh trục xuất. Tuy nhiên, quyết định ân xá nhấn mạnh sự hoàn lương của người đó sau khi phạm էội.

California tự nhận là “nơi nương náu” cho những người sinh sống bất hợp pháp tại Mỹ và năm 2017 đã thông qua luật cấm các cơ quan hành pháp địa phương hợp tác với cơ quan di trú liên bang để bắt những người nhập cư phạm một số էội danh nhất định, hầu hết là էội nhẹ.

Đây là lệnh ân xá mới nhất của ông Newsom, thống đốc thuộc đảng Dân chủ, dành cho những người nhập cư có tiền án tiền sự, bất chấp chính quyền Tổng thống Donald Trump tăng cường nỗ lực trục xuất họ về nước. Hồi tháng 8, ông từng ân xá cho 7 người nhập cư, trong đó có Quốc Nguyễn, một người gốc Việt.

Theo hiệp định được ký kết giữa Việt Nam với Mỹ vào năm 2008, những người Việt đến Mỹ trước khi hai nước bình thường hoá quan hệ ngoại giao vào ngày 12/7/1995 sẽ không bị trục xuất. Tuy nhiên, chính quyền Trump được cho là đang muốn thay đổi hiệp định với Việt Nam để trục xuất hàng nghìn người gốc Việt đến Mỹ trước năm 1995 nhưng có hành vi phạm էội. Trong số này, có không ít người sinh sống ở Mỹ từ lúc còn nhỏ, thậm chí là mới chào đời, nên không có mối liên hệ gì với Việt Nam.

Cộng đồng người Việt tại Mỹ đã tổ chức nhiều cuộc biểu tình phản đối nỗ lực của Trump, lên án đây là một chính sách tàn nhẫn và bất công vì có thể khiến hàng nghìn gia đình tan vỡ.

Nhà Trắng khẳng định việc diễn giải lại hiệp định 2008 sẽ chỉ áp dụng với những người gốc Việt không có giấy tờ hoặc những người từng phạm էội và sẽ không áp dụng với những người đã trở thành công dân Mỹ.